icon picker
Verkiezingsprogrammas 2023-2025

Een creatieve analyse van de vastgestelde verkiezingsprogramma's van de belangrijkste acht politieke partijen
#creatieve sector; #creatieve industrie; #innovatie; #europa; #zelfstandigen; #aanbesteden; .#cultuur; #kunst; #film; #game; #fashion; #btw; #fotografie; #popmuziek; ev

Pub quiz

Nieuwe energie voor Nederland
Toekomst, nu
Nu de mensen
Tijd voor Herstel
Samen voor een hoopvolle toekomst
Recht doen
Van Vertrouwenscrisis naar Noaberstaat
Een wereld te herwinnen!
Ruimte geven. Grenzen stellen.

Algemeen

Net als ruim twee jaar geleden zijn de verkiezingsprogramma’s tamelijk wijdlopig (bijna 1.000 pagina’s alleen al bij de - naar het zich nu laat aanzien - de meest relevante 9 partijen - de PVV is buiten deze analyse gehouden) en tamelijk behoudend of pover vormgegeven. SP denkt aan mensen met een visuele handicap en D66 gebruikt de mogelijkheden van het web door het aanbieden van varianten van haar programma voor verschillende doelen en doelgroepen.
Er zijn maar weinig politieke partijen die hun verkiezingsprogramma ook in begrijpelijke taal hebben geschreven. Van de 17 grootste partijen zijn er maar vier die aparte teksten hebben gemaakt voor laaggeletterde Nederlanders, zo blijkt uit een analyse van de NOS van de websites van de partijen. D66 heeft een tekst in 'begrijpelijke' taal, GroenLinks/PvdA in 'heldere' taal en de ChristenUnie in 'gewone taal'. De Partij voor de Dieren volgt.
⁠
Creatieve industrie komt als sectoraanduiding alleen zelfstandig voor bij BBB, PvdD en SP en in combinatie met culturele sector alleen bij VVD, GLPvdA en D66, Volt spreekt van ‘creatieve makers’ en ‘creatieve teams’ en de SP over ‘creatieve sectoren’.
Maatschappelijke opgaven en de CCS. ‘Dé zin’ uit het coalitieakkoord wordt door drie partijen vrijwel letterlijk overgenomen (D66, VVD en GLPvdA). D66 gaat het verst en pleit niet alleen voor ontwerpend onderzoek (voor de hele cultuursector) en een ‘taskforce’ die op ‘verschillende ministeries’ kan worden ingezet, maar ook voor ‘(sociale) innovatie’ en ‘kunst op recept’. Ook GLPvdA wil de creatieve sector (en de erfgoedwereld) vaker betrekken bij het aanpakken van maatschappelijke opgaven, zoals de klimaatcrisis.
Opmerkelijk genoeg komt ‘ontwerp’ tamelijk vaak voor, als ‘reparabel ontwerpen’ (NSC), ‘slim ontwerpen’. ‘ontwerpend onderzoek’, ‘taskforce van ontwerpers en kunstenaars’ (D66), ‘ontwerptalent’ en ontwerpen in combinatie met zorg en (verdwaalde) ‘ecodesignregels’ (GLPvdA) en ‘circulair ontwerpen’ (BBB, Volt en PvdD). GLPvdA wil niet alleen de rol van architecten verankeren in de wet maar ook dat het Architectuurinstituut terugkeert. De VVD pleit voor architectuur en esthetiek.
De PvdD en D66 willen de exportkracht van de (pop)muzieksector versterken en een ‘eigen discipline’ voor popmuziek in de Culturele Basisinfrastructuur en veel partijen willen dat muziekonderwijs terugkeert in het basisonderwijs.
NSC wil NPO3 afschaffen, een apart fonds voor stimulering van het totstandkomen van ‘nationale en streekproducties’, ook voor film. D66 wil juist dat NLZiet een volwaardige platform wordt en de (zojuist aangenomen) investeringsverplichting niet alleen ook van toepassing verklaren op audiodiensten maar ook verhogen.
Door de invoering van een minimumtarief door SP kunnen (freelance) journalisten en fotografen een fatsoenlijke boterham verdienen.
De Partij voor de Dieren wil dat er een einde komt aan iedere vorm van dierenleed voor de productie van mode. Fast fashion is volgens Volt en PvdD verleden tijd.
GLPvdA wil auteursrechtschendingen bij LLM voorkomen, ‘auteursrechten’ (beter) beschermen en PvdD wil het auteursrecht moderniseren.
AI, innovatie en topsectorenbeleid. De VVD wil het topsectorenbeleid hervormen en inzetten voor het ‘terugdringen van strategische afhankelijkheden’. De BBB en Volt beschrijven in feite het topsectorenbeleid zoals dat bestond voor het huidige missiegedreven topsectorenbeleid, Volt ‘bewerkstelligd’ één nationale innovatievisie en de overige partijen hebben geen waarneembare belangstelling voor onze topsectoren.
Kunst en cultuur, en dat was wel eens anders, komt in de meeste programma’s voor. Soms als volkscultuur (VVD, NSC), samen met bibliotheken en vaak als erfgoed. De tendens naar regionalisering zet door.
D66 en GLPvdA stellen ‘fair pay’ verplicht als subsidievoorwaarde en dragen de consequenties, GLPvdA wil bovendien een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen ook voor culturele zelfstandigen.
Het lage BTW-tarief voor cultuur wordt door GLPvdA, PvdD en D66 gehandhaafd, alleen VOLT pleit voor een uniform btw-tarief van 15%.
⁠
Keuzes in Kaart 2025-2028
⁠
⁠

Woordwolk

Een tekstdump van deze 9 programma’s leverde de volgende woordwolk op:
⁠
wordcloud.png
⁠
⁠

Websites

Per thema

Innovatie

GLPVDA

Meer grip op kunstmatige intelligentie. AI-systemen moeten veilig en transparant zijn, de mensenrechten respecteren, menselijke controle waarborgen en zo zuinig mogelijk omspringen met energie en grondstoffen. We verbieden riskante AI-systemen, zoals systemen die in de publieke ruimte live gezichten of emoties kunnen herkennen. Tekst, beeld en geluid die door AI gecreëerd zijn moeten als zodanig herkenbaar zijn en dit soort AI moet zo worden ontworpen dat illegaal gebruik zo veel mogelijk wordt uitgesloten.

BBB

We willen stoppen met regels op regels, en meer ruimte bieden voor ondernemerschap, innovatie en vergroening. We investeren minimaal evenveel in de uitbreidingsmogelijkheden voor onze Nederlandse bedrijven. Er komt een toegankelijke en laagdrempelige regeling speciaal voor innovatie bij kleine ondernemers en de mogelijkheid om via ‘pilots’ (proeftuinen) de werking van hun innovaties te bewijzen.

D66

We investeren in innovatie en de kenniseconomie. Het wetenschapsfonds maken we structureel. Ook zorgen we dat stimuleringsfondsen effectiever worden ingezet zodat bedrijven beter geholpen worden. We jagen het innovatieve mkb aan door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen meer slagkracht te geven. Zo zorgen we niet alleen voor een innovatieve economie vandaag, maar ook voor morgen.

Auteursrecht

PvdD

Het auteursrecht en het auteurscontractenrecht worden gemoderniseerd om de positie van de makers te versterken. Platforms die geld verdienen aan het aanbod van films en muziek gaan een redelijk deel van hun winst uitkeren aan de rechthebbende makers.

Digitalisering en technologie

NSC

De samenleving moet beschikken over een goed en pluriform media-aanbod. Het publieke omroepbestel is een waarborg dat de diversiteit van de samenleving ook tot uitdrukking komt in het programma-aanbod. De betekenis van de klassieke media – televisie en radio – neemt echter af, in het bijzonder voor jongere generaties.
We willen de financiering van de nationale publieke omroep (NPO) beperken tot twee zenders. De vrijkomende middelen zetten we in om producties te stimuleren op het gebied van nieuws, achtergronden, geschiedenis, film, kunst en cultuur. Deze producties kunnen langs diverse kanalen onder de aandacht worden gebracht van een breed publiek (publieke zenders, commerciële zenders, social media).
We hechten zeer aan pluriforme media. We stellen strengere voorwaarden aan fusies en overnames in de mediasector, waaronder kranten.
We steunen lokale en regionale omroepen. Voor de rechtsstaat is het van belang dat de gehele publieke sector, inclusief de lokale en provinciale democratie, gevolgd wordt door een kritische en onafhankelijke journalistiek. Ook stimuleren we samenwerking tussen regionale, lokale en nationale omroepen.

Bedrijfslevenbeleid (MKB) en ondernemerschap

Arbeidsmarkt

GLPVDA

Er komen sectorale minimumtarieven voor zzp’ers, die minimaal gelijk zijn aan de volledige kosten van een werknemer in loondienst. Alle werkenden – tot een bepaald inkomen – gaan voortaan verplicht vanaf dag één pensioen opbouwen. Opdrachtgevers van zelfstandigen betalen daaraan mee, zodat ook zzp’ers een fatsoenlijk pensioen opbouwen. Daarom komt er op termijn een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers, met een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever. We beperken het aantal verschillende arbeidscontracten tot vaste en tijdelijke contracten voor regulier werk, het uitzendcontract om ziekte of grote drukte op te vangen, en het zelfstandigencontract voor zzp’ers. Voor werk dat geen onderdeel is van de organisatie of dat niet behoort tot de gewone werkzaamheden en waarvoor bijzondere kennis nodig is, kan een werkgever een zelfstandig contract aanbieden aan zzp’ers.Maar ook: Tijdelijke oproepkrachten, flexwerkers en zzp’ers verdienen bescherming en mogelijkheden om zich te verenigen.
Makers in de culturele sector krijgen een eerlijke vergoeding, in lijn met de Fair Practice Code. Daarvoor moet structureel meer budget beschikbaar komen. We investeren ook in regelingen voor kwetsbare zzp’ers en het stimuleren van opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden binnen de sector.

VOLT

Mensen zijn vrij om hun zelfstandigheid te behouden wanneer zij bewust kiezen voor het zzp’erschap. Zij dragen bij aan een goed socialezekerheidsstelsel door premies te betalen, zodat zij verzekerd zijn tegen ziekte, ongevallen en werkloosheid. Solidariteit is voor Volt het uitgangspunt. Elke zzp’er kan gebruikmaken van sociale voorzieningen, zoals de WW en andere uitkeringen. Zij moeten in ruil hiervoor een rechtvaardige bijdrage leveren, wat betekent dat ook zij premies moeten betalen. Door dit verplicht te stellen zorgen we ervoor dat de totale premielasten betaalbaar blijven én dat zzp’ers ook een stevig vangnet hebben

CDA

Er komt een betaalbare en uitvoerbare basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor alle zzp’ers, als vangnet om grote inkomensrisico’s bij ziekte tegen te gaan. Dat is van belang voor de onderlinge solidariteit en het gelijke speelveld tussen contractvormen.

SP

We voorkomen dat mensen gedwongen als zelfstandige aan de slag moeten, zoals in de bouw, de zorg of bij bedrijven als Uber. De handhaving hierop wordt flink opgeschroefd. Voor ZZP’ers verbeteren we de sociale zekerheid, onder meer door het recht op een goed pensioen en een collectieve verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. We stoppen met de uitbuiting van werknemers, door een einde te maken aan alle vormen van onzekere arbeidscontracten, zoals nulurencontracten.

Kunst en cultuur

⁠
Kunstenbond
⁠
⁠
⁠
Verkiezingen op komst: investeren of bezuinigen op cultuur? - Kunstenbond
⁠
⁠

D66

We investeren fors in kunst en cultuur, zodat iedereen kan genieten van diens favoriete concert en ook in Nederland mooie films en series gemaakt worden. Pop en urban krijgen een eigen plek in het cultuurbeleid. We investeren in nieuwe kunstvormen en nieuwe verhalen, type makers, verdienmodellen, creatieve praktijken en nieuwe (digitale) manieren om werk van makers bij het publiek te krijgen.

Internationalisering

D66

We versterken Dutch Culture en culturele attachés op de Nederlandse ambassades. Zo promoten we Nederlandse kunst en cultuur in het buitenland

Per sector

Ontwerp en architectuur

GLPvdA

We zetten ons in voor ambitieuze Europese wetgeving om producten een langere levensduur te geven (ecodesign) en een recht op reparatie in te voeren

D66

D66 wil sterker inzetten op het bouwen van monumenten van de toekomst. Daarvoor is het van belang dat bij de aanbouw van nieuwe publieke gebouwen geïnvesteerd wordt in design, kunst en cultuur. Daarom wordt het verplicht om bij de bouw van een publieke instelling 1 procent uit te geven aan design, kunst of cultuur.

VVD

Mooie wijken. Het gaat niet alleen om de hoeveelheid woningen die we bouwen, maar ook om de kwaliteit van deze woningen en hoe deze huizen eruitzien. Bij nieuwbouw houden we oog voor architectuur en esthetiek. We zorgen ervoor dat wijken een toegevoegde waarde zijn voor steden en dorpen. Tevens zorgen we voor meer functies in nieuwbouwwijken. Denk hierbij aan het bouwen van voldoende sportplekken, sportfaciliteiten, horeca en recreatiegelegenheden.
Een mooier land om in wonen, werken en leven Waar gaan we in de toekomst wonen? Waar bieden we ruimte voor onze ondernemers? Of waar geven we juist de natuur meer de ruimte? Om ons land mooier en beter achter te laten aan toekomstige generaties maken we goede ruimtelijke plannen en we voeren deze plannen uit.
We maken een nieuw Masterplan om ons land in te richten. Om goed om te gaan met alle claims op de schaarse ruimte en bij strijdigheid keuzes te maken is een nieuw Masterplan voor Nederland nodig. In dit plan tekenen we uit waar woningen komen, waar we de natuur meer ruimte geven en waar we juist onze bedrijven laten groeien. Daarbij houden we rekening met infrastructuur, water en energie. We kijken hierbij nadrukkelijk naar alle ontwikkelkansen buiten de Randstad.
We tekenen tientallen nieuwe wijken in. In dit plan wijzen we grote binnenstedelijke en buitenstedelijke bouwlocaties aan. Om ervoor te zorgen dat deze wijken ook echt gebouwd worden, sluiten we een Bouwwakkoord.
We vereenvoudigen en schrappen ruimtelijke regels. We schrappen, waar dat kan, zoveel mogelijk onnodige ruimtelijke regels. Zo scha en we de ladder van duurzame verstedelijking volledig af. Ook schrappen we het onderscheid tussen Novex-gebieden. We voorkomen hiermee onnodige stapeling van beleid.
Het Rijk maakt realistische bouwafspraken met gemeentes. We maken met alle gemeentes bindende afspraken over de bouwplannen. De huidige woondeals gaan op de schop en we houden hierin meer oog voor economische activiteiten. We laten deze woondeals ook beter aansluiten bij de wensen van de woningzoekenden.

BBB

We gaan in het binnenstedelijke gebied meer inzetten op bouwen in de hoogte. Met daarbij oog voor design en het omliggende landschap. Met hoogbouw creëren we ruimte voor meer groen in de stad en mogelijkheden de stad leefbaarder te maken

Media & AV

VVD

Om de totstandkoming van nieuwe nationale en streekproducties in toneel, musical en film te bevorderen, moet er een apart stimuleringsfonds komen.

NSC

De samenleving moet beschikken over een goed en pluriform media-aanbod. Het publieke omroepbestel is een waarborg dat de diversiteit van de samenleving ook tot uitdrukking komt in het programma-aanbod. De betekenis van de klassieke media – televisie en radio – neemt echter af, in het bijzonder voor jongere generaties.
We willen de financiering van de nationale publieke omroep (NPO) beperken tot twee zenders. De vrijkomende middelen zetten we in om producties te stimuleren op het gebied van nieuws, achtergronden, geschiedenis, film, kunst en cultuur. Deze producties kunnen langs diverse kanalen onder de aandacht worden gebracht van een breed publiek (publieke zenders, commerciële zenders, social media).
We hechten zeer aan pluriforme media. We stellen strengere voorwaarden aan fusies en overnames in de mediasector, waaronder kranten.
We steunen lokale en regionale omroepen. Voor de rechtsstaat is het van belang dat de gehele publieke sector, inclusief de lokale en provinciale democratie, gevolgd wordt door een kritische en onafhankelijke journalistiek. Ook stimuleren we samenwerking tussen regionale, lokale en nationale omroepen.

D66

We verhogen de investeringsverplichting voor Nederlandse film en series, zodat de opbrengsten gebruikt kunnen worden om nieuwe Nederlandse content te maken.
We stellen een vergelijkbare investeringsverplichting in voor audiodiensten die verdienen aan content van Nederlandse makers.
We willen dat de publieke omroep met commerciële omroepen samenwerkt aan NLZiet: één volwaardig platform voor alle Nederlandse programma’s, documentaires en speelfilms. Omroepen mogen zelf kiezen in welke vorm zij hun producties aanbieden. NPO-content wordt breder beschikbaar voor andere mediapartijen, ook commercieel.

Popmuziek

PvdD

Naast popmuziek hebben ook andere stijlen van muziek onverminderd ondersteuning nodig. Tussen muziekstijlen hoort daarin een evenredige verdeling te zijn. Dat betekent onder meer een goed podiumbeleid, ruimte voor alle muziekstijlen binnen de Raad van Cultuur en het Fonds Podiumkunsten, aandacht voor de inkomenspositie van muzikanten en, in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken, efciënte ondersteuning van de exportkracht van de Nederlandse muzieksector.

D66

Moderne (pop- en urban) muziek wordt een eigen discipline in de Culturele Basisinfrastructuur. Op deze manier ontstaat een betere balans tussen klassieke en moderne muziekgenres.

Per programma

CDA

Technologische ontwikkelingen als Artificiële Intelligentie (AI) bieden toekomst. We moeten ons wel bewust zijn van de risico’s. Techniek moet niet leidend zijn, maar staat ten dienste van onze waarden en normen. Dit vraagt om een stevige Europese inzet en landelijke borging
Een breed en laagdrempelig aanbod van kunst, cultuur en media draagt bij aan saamhorigheid, identiteit en begrip voor de rijkdom van culturele tradities en verenigingen. We willen daarom een goede regionale verdeling van aanbod en middelen. We ondersteunen onze cultuur, van het Concertgebouw tot de fanfare in het dorp.

BBB

Cultuursubsidies worden beter onder de aandacht gebracht en laagdrempeliger gemaakt. Daarnaast zijn cultuursubsidies evenredig verdeeld over Nederland. Kunst, cultuur en musea zijn toegankelijk voor iedereen, ongeacht waar je woont of hoeveel je verdient. Er gaat meer geld naar kleine organisaties die niet door de bureaucratie van subsidieverlening heen Op school krijgen jongeren onderwijs in kunst en cultuur en daarmee inzicht in de rijke Nederlandse stimuleert ook de creativiteit.

GLPvdA

Een rijk aanbod aan kunst en cultuur
Ruim aanbod van culturele voorzieningen. We investeren in de culturele en creatieve sector, niet alleen via het Rijk, maar ook via gemeenten en provincies. Cultuurparticipatie, amateurkunst en muziekverenigingen ondersteunen we extra. Wij hechten grote waarde aan regionale spreiding van culturele voorzieningen en subsidies.
Een eerlijkere beloning voor makers. We geven geen subsidies meer aan organisaties die de Fair Practice Code, waarin de goede omgang met makers is vastgelegd, niet naleven. Dit geldt ook voor instellingen die door de provincie en gemeenten worden gesubsidieerd. De kosten voor de uitvoering van de Fair Practice Code worden gedragen door het Rijk en gaan dus niet af van bestaande subsidies. We passen daarnaast de Mededingingswet aan, zodat creatieve zelfstandigen collectief kunnen onderhandelen over hun tarieven.
Eenvoudigere en langetermijnsubsidies. We gaan uit van vertrouwen en creatieve vrijheid in plaats van het dichttimmeren met verantwoordingsregels. Ook maken we het mogelijk om voor acht jaar - in plaats van vier jaar - subsidie aan te vragen.
Investeringen in Nederlandse culturele producten. We stimuleren de Nederlandse creatieve maakindustrie met fiscale voordelen en een fonds dat leningen verstrekt aan Nederlandse producties. Voor commerciële online-exploitanten voeren we een exploitatieheffing in over de inkomsten van onder meer streamingsabonnementen. We houden vast aan het lage btw-tarief van 9% voor cultuur en media.
Inclusieve cultuur. We maken de naleving van de Code Diversiteit en Inclusie een voorwaarde voor het ontvangen van subsidie. Daarnaast streven we naar een culturele sector die een afspiegeling is van alle culturele stromingen en daarbij toegankelijk is voor iedereen.
Meer cultuuronderwijs voor scholieren. We zorgen dat scholieren ten minste één keer per jaar een theater, dansvoorstelling of concert bezoeken. Dit wordt vastgelegd in het onderwijscurriculum en scholen krijgen hier geoormerkt budget voor. Scholen krijgen middelen om vakleraren in te zetten voor cultuuronderwijs en we versterken de samenwerking van scholen en kunstopleidingen met de culturele sector.
Geen winst op doorverkoop tickets. We verbieden de bedrijfsmatige doorverkoop van tickets en leggen de variabele beprijzing aan banden.
Er komt beleid op klimaat en milieu voor de cultuursector, zodat de sector de eigen ecologische voetafdruk kan verkleinen. Daarnaast kan dit ook bijdragen aan meer bewustwording over klimaat, natuur en milieu

PvdD

Een bloeiende samenleving vraagt om investeringen in een gelijkwaardige en toegankelijke cultuursector voor makers, producenten, personeel, partners en publiek. Daarvoor wordt de naleving van de Code Diversiteit en Inclusie gestimuleerd.
Makers in de culturele sector krijgen een eerlijke vergoeding, in lijn met de Fair Practice Code. Daarvoor moet structureel meer budget beschikbaar komen. We investeren ook in regelingen voor kwetsbare zzp’ers en het stimuleren van opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden binnen de sector.
Er komt beleid op klimaat en milieu voor de cultuursector, zodat de sector de eigen ecologische voetafdruk kan verkleinen. Daarnaast kan dit ook bijdragen aan meer bewustwording over klimaat, natuur en milieu.
We investeren in behoud en heropening van gratis openbare bibliotheken. Digitalisering van archieven van culturele en historische organisaties wordt gestimuleerd.
Naast popmuziek hebben ook andere stijlen van muziek onverminderd ondersteuning nodig. Tussen muziekstijlen hoort daarin een evenredige verdeling te zijn. Dat betekent onder meer een goed podiumbeleid, ruimte voor alle muziekstijlen binnen de Raad van Cultuur en het Fonds Podiumkunsten, aandacht voor de inkomenspositie van muzikanten en, in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken, efficiënte ondersteuning van de exportkracht van de Nederlandse muzieksector.
Het auteursrecht en het auteurscontractenrecht worden gemoderniseerd om de positie van de makers te versterken. Platforms die geld verdienen aan het aanbod van films en muziek gaan een redelijk deel van hun winst uitkeren aan de rechthebbende makers.
Cultuur-, kunst- en muziekeducatie krijgen een vaste plek in het lesprogramma van het basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Scholen worden een plek waar verbinding ontstaat tussen wijk, ouders, culturele instellingen, bibliotheken, kunstencentra, musea, verenigingen en podia.
We behouden het verlaagde btw-tarief voor de kunst- en cultuursector.
Er wordt proactief gezocht naar samenwerkingen met diverse maatschappelijke netwerken, raden en instanties uit het culturele domein om mee te denken over uitdagingen in onze maatschappij.
De creatieve sector en de erfgoedwereld worden vaker betrokken bij het aanpakken van maatschappelijke opgaven, zoals de klimaatcrisis.
Kruisbestuiving tussen artistiek en academisch onderzoek wordt gefaciliteerd. Het landelijk fonds voor experimenteel onderzoek en projecten op het gebied van kunst en wetenschap wordt versterkt.

PVDD

De Partij voor de Dieren wil structureel investeren in het onderwijs. Iedereen die dat wil of dat nodig heeft, zou zich een leven lang moeten kunnen ontwikkelen. Daar hoort ook een sterke kunst-, cultuur- en mediasector bij, die de ruimte krijgt om vernieuwend en kritisch te zijn en waarin makers eerlijk worden beloond. Journalisten worden beschermd en krijgen alle ruimte om de macht te controleren.
De kunst- en cultuursector is van onschatbare waarde voor onze samenleving. Na jaren van bezuinigingen en teruglopende bezoekersaantallen tijdens de coronacrisis krabbelt de sector weer op. Wij willen investeren in de makers en een eerlijke vergoeding voor hun onmisbare werk. Daarnaast stimuleren we duurzaamheid in de culturele sector.
Een samenleving gedijt het beste als er volop ruimte is voor tegenmacht, kritische geluiden en reflectie. Kunst en cultuur vervullen hierin een belangrijke rol. Ze zetten aan tot reflectie, maken emoties los, ontroeren of ontregelen. Kunst stimuleert mensen buiten gebaande paden te denken. In deze tijd van maatschappelijke transities spelen kunst en cultuur ook een cruciale rol bij de verbeelding en vormgeving van de samenleving die we voor ogen hebben, een rechtvaardige samenleving die niet ego-, maar ecocentraal is. Kunst en cultuur hebben ook positieve effecten op de gezondheid. De Partij voor de Dieren wil uitdrukkelijk de kunst-, cultuur- en erfgoedsector betrekken bij maatschappelijke vraagstukken, zoals de aanpak van de klimaat- en natuurcrisis en de woningcrisis. We kiezen daarom voor herstel van het hart van een vrije samenleving: een bloeiende, inclusieve kunst-, cultuur- en erfgoedsector.
In de coronacrisis zijn verkeerde keuzes gemaakt. Er moeten geen miljarden naar fossiele bedrijven, er moet meer geld naar de kunst- en cultuursector. De harde bezuinigingen van de afgelopen jaren brengen de bestaanszekerheid en de toegankelijkheid van kunst, cultuur en erfgoed in gevaar en moeten dus dringend worden goedgemaakt.
Het budget voor kunst, cultuur en erfgoed wordt verhoogd om de toegankelijkheid ervan voor alle inwoners van Nederland te vergroten. De overheid faciliteert kunst- en cultuuraanbod in heel Nederland, niet alleen in de Randstad.
Cultuureducatie en cultuurparticipatie worden in de wet verankerd. Tot die tijd stimuleert de Rijksoverheid gemeenten en provincies om cultuurparticipatie een vast onderdeel te maken van hun welzijnsbeleid. Op lokaal niveau komen er goed gespreide, toegankelijke, betaalbare en gevarieerde voorzieningen.

SP

In een beschaafd land hoeven kunstenaars niet in armoede te leven. We gaan toezien op een eerlijk inkomen en leggen dat vast in de wet. We lanceren een investeringsfonds om kunst- en cultuur te ondersteunen, voor kunstenaars en muzikanten van Nederlandse bodem. Zo houden we ook de kleine podia open. In creatieve sectoren hebben veel mensen onzekere contracten. We verbeteren de sociale zekerheid, door een goed pensioen en collectieve verzekering tegen arbeidsongeschiktheid.

VOLT

Kunst en cultuur zijn overal om ons heen. In onze mooiste herinneringen, in onze lievelingsverhalen en films, de muziek waar we geen genoeg van kunnen krijgen of de tekeningen op de koelkast. Kunst en cultuur helpen ons te ontwikkelen, als individu én als collectief. Daarmee kunnen kunst en cultuur ons verbinden. Met nadruk op ‘kunnen’, want de kunst- en cultuursector moet en kan diverser en inclusiever. Kunst en cultuur helpen ons ook datgeen te ontdekken wat we misschien nog niet kennen, door uit onze regionale, nationale of Europese bubbel te stappen en te leren van bekende of nieuwe menselijke waarden.
Er bestaan verschillende Europese initiatieven om Europeanen meer te verbinden met elkaar door middel van cultuur- en kunstsubsidies, zoals “Culture Moves Europe” van de Europese Commissie. Volt wil dat we ook vanuit de Nederlandse overheid het verbinden van Europeanen een zwaarwegend doel maken bij het uitgeven van cultuursubsidie. Met name in de grensregio is het verbinden van Europeanen essentieel voor de samenleving. We maken openbaar erfgoed, musea en culturele instellingen gratis voor iedereen onder de 26 jaar, zoals ook in Frankrijk het geval is. Zo maken we kunst en cultuur laagdrempelig bereikbaar voor iedereen, ongeacht sociaaleconomische status.
De bestaanszekerheid van culturele en creatieve makers moet vergroot worden. Zij voorzien met hun werk een basisbehoefte van onze democratie en samenleving. We vergroten de gelijkwaardigheid en inclusiviteit in en van de sector door:
We zorgen ervoor dat de bestaanszekerheid van gehele creatieve teams versterkt wordt, in plaats van slechts die van de individuele maker. Daarom wil Volt, net als de Raad voor Cultuur, alle BIS instellingen verplichten om per 1 januari 2025 collectieve tariefafspraken voor alle werknemers en zzp’ers.
We willen dat diversiteitscriteria bij de toekenning van subsidies aan makers onverminderd toegepast wordt. Zo wil Volt onder andere de positie van vrouwen en mensen met een biculturele of migratieachtergrond in de cultuursector verstevigen.

VVD

Cultuur met impact. We dagen de sector uit bij te dragen aan maatschappelijke opgaven, en om andere doelgroepen zoals ouderen en jongeren te betrekken.
Gesubsidieerde instellingen gaan meer ondernemen. Instellingen en organisaties krijgen meer ruimte om ondernemend te zijn, we stimuleren hen om meer geld zelf te verdienen.
We pakken woekerhandel bij ticketverkoop aan. Voortaan mogen tussenhandelaren een maximumpercentage op de vraagprijs verdienen. We zorgen ervoor dat tickethandel via onafhankelijke platformen mogelijk blijft

D66

Kunst en cultuur zijn ons fundament De Nederlandse kunst- en cultuursector is van hoog niveau. Nederlandse kunst, cultuur en erfgoed is wereldwijd bekend. Daarom zetten we ons in om de sector stabiel en toekomstbestendig te maken. Het afgelopen kabinet versterkte de financiële basis van de sector met 170 miljoen. Daarmee is een mooie stap gezet, maar voor een sterke sector is meer nodig. Daarbij is het subsidiestelsel toe aan vernieuwing. Om kunst op hoog niveau te blijven maken moet er ruimte zijn voor vernieuwende kunst vormen.
Makers van kunst en cultuur verdienen een betere maatschappelijke positie en meer waardering. De coronacrisis heeft de kwetsbaarheid van de kunst- en cultuursector laten zien. De hoge inflatie en de hoge energiekosten van de afgelopen twee jaar hebben culturele instellingen en makers ook hard geraakt. De financiële situatie van de sector is broos en kunstenaars verdienen vaak te weinig geld, kunstenaars in de vrije sector zijn niet genoeg in beeld en het ondernemerschap van gesubsidieerde culturele instellingen wordt te weinig gezien. Dat moet anders. Niet alleen investeren we meer, ook wil D66 met betere randvoorwaarden de sector financieel sterker maken. We willen eerlijkere beloning door te zorgen dat meer geld bij de makers zelf terechtkomt.
We investeren extra in de kunst- en cultuursector. Rijkssubsidies worden in de breedte verruimd. We stimuleren samenwerking tussen gemeenten, de provincies en het Rijk om tot een coherent cultuurbeleid te komen. Aanvraagprocedures en inzet van budgetten worden beter op elkaar afgestemd om witte vlekken in de regio en hoge administratieve lasten tegen te gaan. Ook lokale overheden krijgen voldoende middelen voor cultuurbeleid en cultureel erfgoed.
In een nieuw bestel gaat D66 uit van vertrouwen: vermindering van regeldruk en administratieve lasten, zodat tijd en geld die nu worden ingezet voor de aanvraag van subsidie terecht komen bij de makers. • In landelijke culturele fondsen komt meer ruimte voor individuele kunstenaars en kleine collectieven. Fondsen werken als aanjagers voor vernieuwende genres, experimenten en talentontwikkeling.
We breken het subsidiebestel open om beter te kunnen inspelen op nieuwe kunstvormen en nieuwe verhalen, type makers, verdienmodellen, creatieve praktijken en nieuwe (digitale) manieren om werk van makers bij het publiek te krijgen.
Waar het gaat om de omslag naar duurzaamheid en inclusie bieden we stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid in plaats van gedetailleerde verantwoording af moeten leggen.
Instellingen die al jaren in de basisinfrastructuur zitten, krijgen een vaste subsidierelatie. In ruil dragen zij een grotere verantwoordelijkheid en solidariteitsbijdrage binnen de sector richting nieuwe initiatieven. • We verhogen de investeringsverplichting voor Nederlandse film en series, zodat de opbrengsten gebruikt kunnen worden om nieuwe Nederlandse content te maken.
We stellen een vergelijkbare investeringsverplichting in voor audiodiensten die verdienen aan content van Nederlandse makers.
Moderne (pop- en urban) muziek wordt een eigen discipline in de Culturele Basisinfrastructuur. Op deze manier ontstaat een betere balans tussen klassieke en moderne muziekgenres.
De positie van zelfstandigen wordt verbeterd (zie hoofdstuk 1, paragraaf Energieke banen in de groene economie).
We stellen fair pay overal verplicht als subsidievoorwaarde en stellen daarvoor de middelen beschikbaar. Zo werken we ook aan professionalisering van de sector.
We behouden het lage btw-tarief voor kunst en cultuur.
We stellen subsidies beschikbaar voor musea die namens de Staat kunst aankopen.
We maken kunst en cultuur voor en van iedereen
De grote uitdagingen waar we als maatschappij wereldwijd voor staan, zijn uitdagingen waarvoor meer nodig is dan harde feiten, cijfers en statistiek. Om echt duurzame veranderingen tot stand te brengen, hebben we overtuigingskracht, empathie en verbeeldingskracht nodig. D66 wil makers – van amateurs tot professionals – daar meer ruimte voor bieden. Ook willen we dat iedereen op een laagdrempelige manier met kunst en cultuur te maken kan krijgen. De praktijk laat zien dat dit nog niet zo is. Het Nederlands cultuurbeleid moet erop gericht zijn dat kunst en cultuur voor mensen uit alle lagen van de samenleving beschikbaar is. Cultuuronderwijs krijgt op elke school dezelfde prioriteit. Bovendien werken we toe naar een meer diverse sector.
Om de culturele en creatieve sector effectief in te zetten voor (grote) maatschappelijke opgaven, zetten we in op het ontwikkelen van methodes van ontwerpend onderzoek voor de hele culturele sector.
We richten een taskforce op van kunstenaars en ontwerpers die op verschillende ministeries ingezet kunnen worden om mee te werken aan de grote uitdagingen.
We stimuleren samenwerking tussen kunst en cultuur en andere sociale domeinen, bijvoorbeeld initiatieven zoals kunst op recept.
We helpen scholen bij het opzetten van kunst- en cultuuronderwijs. Kunstenaars en (kleinere) culturele instellingen kunnen hiervoor ingezet worden.
We versterken Dutch Culture en culturele attachés op de Nederlandse ambassades. Zo promoten we Nederlandse kunst en cultuur in het buitenland

NSC

De samenleving moet beschikken over een goed en pluriform media-aanbod. Het publieke omroepbestel is een waarborg dat de diversiteit van de samenleving ook tot uitdrukking komt in het programma-aanbod. De betekenis van de klassieke media – televisie en radio – neemt echter af, in het bijzonder voor jongere generaties. We willen de financiering van de nationale publieke omroep (NPO) beperken tot twee zenders. De vrijkomende middelen zetten we in om producties te stimuleren op het gebied van nieuws, achtergronden, geschiedenis, film, kunst en cultuur. Deze producties kunnen langs diverse kanalen onder de aandacht worden gebracht van een breed publiek (publieke zenders, commerciële zenders, social media). We hechten zeer aan pluriforme media. We stellen strengere voorwaarden aan fusies en overnames in de mediasector, waaronder kranten. We steunen lokale en regionale omroepen. Voor de rechtsstaat is het van belang dat de gehele publieke sector, inclusief de lokale en provinciale democratie, gevolgd wordt door een kritische en onafhankelijke journalistiek. Ook stimuleren we samenwerking tussen regionale, lokale en nationale omroepen.
Het cultuurbeleid ondersteunt de instandhouding van nationaal cultureel erfgoed, musea en tentoonstellingen. Via archieven worden collecties ook digitaal ontsloten voor de bevolking. Wij willen dat er meer aandacht komt in het cultuurbeleid voor (regionale) geschiedenis en voor mensen die zich hebben ingezet voor vrijheid. Cultuur moet in iedere regio bereikbaar zijn; we pleiten voor een herverdeling van middelen voor kunst en cultuur waarbij er extra inzet nodig is in het landelijk gebied. Kunstenaars moeten in staat worden gesteld om een eerlijke boterham te verdienen. Om kunstenaars te laten profiteren van hun eigen werk moeten onlineplatforms en streamingsdiensten meer bijdragen aan het verdienmodel van de culturele sector.
Om het verdienvermogen van Nederland op lange termijn zeker te stellen is een gezond vestigingsklimaat van belang. Het gaat hierbij niet in de eerste plaats over fiscale faciliteiten, maar vooral om de beschikbaarheid van talent, het scheppen van voorwaarden voor innovatie en groei en goede regionale samenwerkingsverbanden. We zien het belang van regionale broedplaatsen voor startups en scale-ups, waar startende, groeiende en gevestigde ondernemers samen met onderwijs- en kennisinstellingen werken aan doorbraken op het gebied van technologie en duurzaamheid.
In het nationale innovatiebeleid willen we een hervorming doorvoeren. De overheid verstrekt via het Groeifonds nu miljarden aan innovatiesubsidies, zonder de noodzaak en het doel van een bijdrage uit de belastingmiddelen scherp af te wegen. Meer regie is gewenst. We voegen daarom het Groeifonds en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) samen met InvestNL tot een Nationale Ontwikkelingsmaatschappij die risicovolle private investeringen kan uitlokken op het gebied van onder meer verduurzaming, digitalisering en strategische infrastructuur.
We ontwikkelen – zowel op nationaal niveau als in Europees verband – een strategisch industriebeleid om onze bedrijven minder kwetsbaar en meer zelfvoorzienend te maken op het gebied van schaarse grondstoffen, energie en sleuteltechnologieën. Samen met de inzet van het bedrijfsleven op het gebied van R&D versterken we onze toppositie in Europa op kennisgebieden zoals fotonica, quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie, klimaat- en medische technologie
Wij geloven dat op de fundamenten van de oude maakindustrie een nieuwe economie kan ontstaan, waarbij we minder of geen nieuwe grondstoffen nodig hebben en vooral gebruikmaken van biobased en hergebruikte materialen. We werken aan een circulaire economie door het modulair en reparabel ontwerpen van producten te stimuleren; dit wordt onderdeel van het innovatiebeleid.
Want to print your doc?
This is not the way.
Try clicking the ⋯ next to your doc name or using a keyboard shortcut (
CtrlP
) instead.